Fistül Nedir?
Fistül, organlar arasında veya cilt yüzeyinde meydana gelen anormal bağlantı kanalıdır ve sıklıkla makat çevresinde ortaya çıkar. Bu durum, genellikle cilt ile anal kanal arasında gelişen apse sonucunda meydana gelir.
Anal Fistül Nedir?
Anal fistül, makatta yaşanan zedelenmeler ve tahrişler sonucu anal kanalın zarar görmesi ile ortaya çıkar. Bu durum, makat bölgesinde iltihaba neden olur ve apsenin gelişimi ardından bir kanalın oluşmasıyla anal fistül meydana gelir.
Anal Fistül Belirtileri
Anal fistül belirtilerinde şu semptomlar gözlemlenebilir:
- Makat bölgesinde sürekli şişlik veya dolgunluk hissi
- Makat etrafında ağrı veya hassasiyet
- Kötü koku yapan sarı, yeşil veya kahverengi akıntı
- Dışkılama sırasında ağrı veya acı
- İç giysilerde lekeler veya ıslaklık
- Makat etrafında cilt tahrişi veya kızarıklık
- İltihaplanmaya bağlı ateş, halsizlik, titreme, terleme gibi belirtiler
Bu belirtiler varsa, erken teşhis ve tedavi açısından bir proktoloji uzmanına başvurmak önemlidir.
Anal Fistül Neden Olur?
Anal fistül, makat bölgesinde iltihaplanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Anal bezlerin tıkanması veya enfeksiyon kapması, salgıların birikmesine ve enfeksiyon oluşumuna yol açabilir, bu da anal fistül gelişimine neden olur. Tedavi edilmeyen veya yeterince boşaltılmayan apseler de anal fistül oluşumuna yol açabilir. Kabızlık ve ishal gibi sindirim problemleri, travmaya bağlı çatlaklar, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları da anal fistüllerin gelişimine katkıda bulunabilir. Cerrahi müdahaleler de anal fistül oluşumuna neden olabilir. Özellikle anal bölgede yapılan ameliyatlar sonrasında, yara iyileşmesi sırasında fistül oluşabilir. Tedavi edilmeyen anal fistüller, enfeksiyon riskini artırır ve kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu nedenle, fistül belirtileri fark edildiğinde mutlaka bir uzmana başvurulmalı ve uygun tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Anal Fistül Türleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Anal fistül, makat bölgesinde meydana gelen bir bağlantı kanalıdır ve genellikle makat kaslarından geçtikleri yere göre sınıflandırılır. Anal fistül, transsfinkterik, suprasfinkterik, ekstrasfinkterik ve intersfinkterik gibi farklı türlerde olabilir.
Anal Fistül Çeşitleri
- Transsfinkterik Fistül: Dış makat kasının arasından geçen bir fistül kanalı içerir.
- Suprasfinkterik Fistül: Makatı kontrol eden kasların üstünden geçen bir kanala sahiptir ve kanal makat içine açılır.
- Ekstrasfinkterik Fistül: Cilt dokusu ile kalın bağırsağın sonundaki rektum bölgesine doğru ilerleyen bir kanal oluşur.
- İntersfinkterik Fistül: Fistül kanalı iç ve dış makat kasları arasında bulunur, dış fistül ağzı makata yakın ve iç fistül ağzı genellikle anal kanal girişindedir.
Anal fistül hastalığında, yüzde 90 oranında basit fistül çeşitleri görülse de, tedavi edilmeyen durumlarda tekrarlayan apse ataklarına bağlı olarak karmaşık fistüller oluşabilir.
Anal Fistül Tanısı ve Tedavisi
Anal fistül, uzman bir proktoloji doktoru tarafından hastanın şikayetleri üzerine fizik muayene yapılarak teşhis edilir. Tanı sürecinde anoskopi, kolonoskopi, sigmoidoskopi, fistülografi, pelvik MR veya pelvik tomografi gibi yöntemler kullanılabilir. Tedavi seçenekleri arasında lazer yöntemi, fibrin tıkaç yöntemi ve gümüş nitrat yöntemi gibi ameliyatsız tedaviler bulunmaktadır.
Ameliyatsız Anal Fistül Tedavisi
Ameliyatsız tedaviler, lokal anestezi ile gerçekleştirilen ve hastalara minimum cerrahi müdahale ile iyileşme şansı sunan yöntemlerdir. Lazer yöntemi, fibrin tıkaç yöntemi ve gümüş nitrat yöntemi, hastaların ameliyat korkularını hafifletirken etkili bir iyileşme sağlar.
Yenilikçi Anal Fistül Tedavi Yöntemleri
Lazerle Fistül Tedavisi
- Lazer enerjisi kullanılarak fistül kanalına ısı uygulanarak kapatılma prensibi temel alınır.
- Lazer, fistül kanalının iç yüzeyini etkili bir şekilde yakarak tedavi eder.
- Lazerle fistül tedavisi, %90 civarında yüksek bir başarı oranına sahiptir.
Fibrin Tıkaç Yöntemi
- Fibrin, fistülün içine yerleştirilerek kullanılır.
- Fibrin tıkaç, fistül kanalını kapatır ve iyileşmeyi destekler.
- Başarı oranı genellikle %50 civarındadır.
Gümüş Nitrat Yöntemi
- Gümüş nitrat çözeltisi, fistül yoluna enjekte edilir.
- Gümüş nitrat, fistül yolunu kapatarak dokuların iyileşmesine katkı sağlar.
- Başarı oranı genellikle %40 civarındadır.
Bu teknolojik ve yenilikçi tedavi yöntemleri, kişinin durumuna bağlı olarak tek tek veya kombine bir şekilde uygulanabilir. Bu teknikler, geleneksel tedavi yöntemlerinden farklı olarak daha yüksek başarı oranları ve daha az invaziv bir yaklaşım sunar.
Anal Fistül Ameliyatı ve Tedavi Seçenekleri
Anal fistül tedavisinde çeşitli ameliyat seçenekleri mevcuttur. İşte bazıları:
Fistülotomi Ameliyatı
- Fistül kanalı ve çevresindeki dokular, kaslarla birlikte kesilerek çıkarılır.
- Genel anestezi altında yapılır ve başarı oranı %70-80’dir.
Fistülektomi Ameliyatı
- Fistül kanalı tamamen çıkarılır, kalan dokular dikişle kapatılabilir veya açık bırakılabilir.
- Genel anestezi ile gerçekleştirilir ve başarı oranı %80’dir.
Seton Ameliyatı
- Seton, fistül kanalına yerleştirilen bir metal tel veya lastiktir.
- Materyal vücut tarafından dışarı atılana kadar bırakılır.
- İşlem genellikle 3-4 ay sürebilir ve başarı oranı %80’dir.
VAAFT Yöntemi Ameliyatı
- Fistül kanalı endoskop ile görüntülenir, iç ve dış ağızlar kapatılarak tedavi edilir.
- Genel anestezi altında yapılır ve başarı oranı %90’dır.
LIFT Ameliyatı
- Fistül kanalı içerde bağlanır ve kesilir, iki uç arasındaki bağlantı kesilir ve kanalın kesilen uçları dikişlerle kapatılır.
- Genel anestezi ile uygulanabilir ve başarı oranı %50’dir.
LAFT Ameliyatı
- Lazer kullanılarak çevre kaslara zarar vermeden fistül kanalı kapatılır.
- Genel veya lokal anestezi kullanılabilir ve başarı oranı %90’dır.
Tedavi seçeneği, hastanın genel durumuna ve fistülün ciddiyetine bağlı olarak doktor tarafından belirlenir. Bu ameliyat yöntemleri, hastalara kaliteli bir yaşam sağlamak ve olası komplikasyonları önlemek için uygulanır. Her hasta özgün bir duruma sahip olduğu için tedavi planı da buna göre şekillendirilir. Sağlıklı bir iyileşme süreci için doktorun önerilerine uyum önemlidir.
Fistülün oluşmasına etki eden bazı yaygın nedenler: Enfeksiyonlar, Anal Bezlerin İltihaplanması, İrritasyon ve Yaralanma, İnflamatuar Bağırsak Hastalığı, Cerrahi Komplikasyonlar
Fistül, belirli semptomlarla kendini gösterebilir. Akıntı, Ağrı veya hassasiyet, İltihaplı Bölge, Anorektal şişlikler, İdrar veya Dışkı ile ilgili sorunlar, tahriş veya kaşıntı hissi gibi belirtiler verebilir.
Fistül ilerledikçe, daha karmaşık bir hale gelir ve tedavi edilmesi zorlaşır. Kronik iltihap ve Kanser olma riski artar.
Anal fistülün tedavisi genellikle cerrahi müdahaleyi içerir. Cerrahi operasyon, fistülü temizlemeyi, iltihaplanmış dokuları çıkarmayı ve anorektal bölgedeki normal drenajı sağlamayı amaçlar.
Anal fistülü önlemek için düzenli hijyen alışkanlıkları, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve risk faktörlerini kontrol altında tutmak önemlidir. Ancak, bazı durumlarda bu durumun tamamen önlenebilmesi mümkün olmayabilir.
Anal fistül, genellikle 20-70 yaş aralığındaki bireylerde ve özellikle erkeklerde kadınlara kıyasla daha sık görülür. Risk faktörleri arasında uzun süreli oturma, hijyen eksikliği ve şeker hastalığı bulunabilir.
Fistül teşhisi genellikle klinik değerlendirme ve bazı görüntüleme yöntemleri kullanılarak konur. Fizik Muayene, Anoskopi, Rektal Muayene, Görüntüleme yöntemleri (MRG), endorektal ultrason (ERUS) ve fistulogram yer alır.
Makatta yaşanan zedelenmeler ve tahrişler, anal kanalın zarar görmesine yol açabilir. Bu durum, makat bölgesinde iltihaba neden olur. Makat ile cilt arasında apsenin gelişimi ve ardından bir kanalın oluşmasıyla anal fistül ortaya çıkar.